UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA BEZ PLANU SPŁATY

Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką?

Zanim przejdziemy do kwestii upadłości konsumenckiej bez planu spłaty, warto przypomnieć, kto i na jakich zasadach może wnioskować o upadłość konsumencką. Upadłość konsumencka dotyczy osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne, czyli nie są w stanie terminowo regulować swoich zobowiązań pieniężnych. Istotne jest, że stan niewypłacalności powinien być trwały i rzeczywisty, a nie chwilowy.

Po zmianach w przepisach, które weszły w życie w 2020 roku, sąd co do zasady nie bada już w tak restrykcyjny sposób przyczyn powstania zadłużenia. Oznacza to, że nawet osoby, które doprowadziły do niewypłacalności w sposób zawiniony lub umyślny, mogą ubiegać się o ogłoszenie upadłości. Jednak nadal to, w jaki sposób doszło do zadłużenia i jak bardzo przyczynił się do tego sam dłużnik, ma znaczenie przy ustalaniu dalszych warunków upadłości (np. długości planu spłaty wierzycieli).

Upadłość konsumencka bez planu spłaty – na czym polega?

W typowych sytuacjach po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej sąd ustala plan spłaty wierzycieli, który trwa maksymalnie do 36 miesięcy (3 lat). Dłużnik zobowiązany jest w tym okresie do regularnych wpłat na rzecz wierzycieli w takiej wysokości, jaka zostanie uznana przez sąd za możliwą przy uwzględnieniu jego sytuacji finansowej i życiowej. Po terminowym wywiązaniu się z planu spłaty pozostała część długów zostaje umorzona.

Upadłość konsumencka bez planu spłaty oznacza natomiast, że sąd – po przeprowadzeniu postępowania i rozpoznaniu sytuacji życiowej, zdrowotnej i finansowej dłużnika – stwierdza, że dłużnik nie ma i w dającej się przewidzieć przyszłości nie będzie miał żadnych realnych możliwości spłaty wierzycieli. W efekcie sąd może umorzyć zobowiązania dłużnika w całości, bez wyznaczania jakiegokolwiek planu spłaty.

Przesłanki umorzenia długów bez planu spłaty

Aby sąd zdecydował o upadłości konsumenckiej bez planu spłaty, musi zostać spełnionych kilka kluczowych warunków. Przede wszystkim chodzi o to, by dłużnik:

1. Był trwale niezdolny do spłaty jakiejkolwiek części długu – sytuacja finansowa i osobista dłużnika (np. ciężka choroba, brak perspektyw na pracę, zaawansowany wiek, niepełnosprawność) powinna jednoznacznie wskazywać, że nie jest on w stanie zarabiać na swoje utrzymanie i regulowanie zobowiązań.
2. Nie posiadał majątku, który można byłoby spieniężyć w toku postępowania upadłościowego, albo posiadany majątek nie wystarczał na pokrycie nawet części zobowiązań (np. drobne przedmioty użytku codziennego bez większej wartości handlowej).
3. W sposób rzetelny przedstawił swoją sytuację – dłużnik nie może zatajać majątku, dochodów ani podejmować działań zmierzających do ukrywania składników majątku przed wierzycielami.
4. Nie przyczynił się rażąco do powstania zadłużenia (lub przynajmniej nie ukrywał go w złej wierze) – choć po nowelizacji ustawy o upadłości możliwość ogłoszenia upadłości nie jest uzależniona wyłącznie od przyczyn zadłużenia, to jeśli powodem niewypłacalności było umyślne lub rażąco niedbałe działanie, szanse na całkowite umorzenie bez planu spłaty maleją.

W praktyce o upadłości konsumenckiej bez planu spłaty często mówimy w przypadku osób dotkniętych poważnymi i przewlekłymi chorobami, niepełnosprawnością, lub seniorów pozbawionych środków do życia. Sąd, analizując daną sytuację, musi się upewnić, że dłużnik faktycznie nie będzie w stanie w jakimkolwiek stopniu spłacić swoich wierzycieli w przyszłości.

Etapy postępowania upadłościowego

1. Złożenie wniosku o upadłość – dłużnik składa do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości, wypełniając odpowiedni formularz i dołączając niezbędne dokumenty (m.in. wykaz majątku, listę wierzycieli i zadłużenia).
2. Ogłoszenie upadłości – jeśli sąd uzna, że przesłanki niewypłacalności są spełnione, ogłasza upadłość dłużnika. W tym momencie majątek dłużnika (jeżeli w ogóle istnieje) wchodzi w tzw. masę upadłości, którą zarządza syndyk.
3. Likwidacja majątku – syndyk sprzedaje składniki majątku i z uzyskanych środków pokrywa koszty postępowania oraz, w miarę możliwości, zaspokaja wierzycieli. Jeżeli dłużnik nie ma żadnego majątku, ten etap kończy się bez jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli.
4. Ustalenie lub brak planu spłaty – sąd może wyznaczyć plan spłaty wierzycieli (od kilku do maksymalnie 36 miesięcy) lub – w wyjątkowych sytuacjach – uznać, że dłużnik nie jest w stanie spłacać wierzycieli w żadnej formie i odstąpić od ustalania planu spłaty. Tym samym może umorzyć całość zadłużenia.
5. Zakończenie postępowania – po uprawomocnieniu się postanowienia o umorzeniu zobowiązań lub wykonaniu planu spłaty (o ile został ustalony) dłużnik staje się wolny od długów.

Czy upadłość konsumencka bez planu spłaty to zawsze dobre rozwiązanie?

Choć upadłość konsumencka bez planu spłaty wydaje się kuszącą opcją, nie jest ona dostępna dla każdego. Sąd wnikliwie bada sytuację dłużnika, a szanse na całkowite umorzenie długów rosną wraz z udowodnieniem trwałej niezdolności do jakichkolwiek spłat. Warto też pamiętać, że:

• Proces upadłości wiąże się z utratą ewentualnego majątku i utrudnionym dostępem do kredytów, pożyczek oraz innych usług finansowych w przyszłości.
• Upadłość konsumencka jest wpisywana do rejestru, co może rzutować na wiarygodność dłużnika w oczach banków, firm leasingowych i innych instytucji.
• Sąd ma prawo oddalić wniosek o upadłość, jeśli dojdzie do wniosku, że dłużnik świadomie doprowadził się do niewypłacalności, działał w złej wierze lub rażąco naruszał obowiązki dłużnika w czasie postępowania.

Z tych względów upadłość konsumencka, nawet bez planu spłaty, powinna być traktowana jako ostateczność, zwłaszcza jeśli istnieją inne metody wyjścia z długów (ugody z wierzycielami, restrukturyzacja zobowiązań, porozumienia pozasądowe).

Podsumowanie – upadłość konsumencka bez planu spłaty

Upadłość konsumencka bez planu spłaty to rozwiązanie skierowane głównie do osób, które z przyczyn niezależnych (zdrowotnych, życiowych, zawodowych) nie mają realnej możliwości uregulowania jakiejkolwiek części zobowiązań. Jest to jednak wariant stosowany przez sądy w wyjątkowych okolicznościach – po dokładnym przeanalizowaniu sytuacji życiowej dłużnika. Praktyka pokazuje, że najczęściej dotyczy osób ciężko chorych, niepełnosprawnych lub starszych, dla których nawet minimalny plan spłaty jest niewykonalny.

Warto też pamiętać, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej – z planem spłaty czy bez niego – wiąże się z poważnymi konsekwencjami, takimi jak utrata majątku czy wpisy do rejestrów. Dlatego przed złożeniem wniosku o upadłość warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą restrukturyzacyjnym, aby rzetelnie ocenić szanse, ryzyka i możliwe alternatywy.

Powyższy wpis ma charakter ogólny i nie stanowi indywidualnej porady prawnej. W razie wątpliwości zawsze warto sięgnąć po profesjonalne wsparcie, aby w pełni wykorzystać możliwości prawne dostosowane do konkretnej sytuacji finansowej.

Przypominam, że wpisy blogowe nie stanowią porady prawnej udzielanej w indywidualnej sprawie. Jeżeli chcecie Państwo uzyskać wsparcie prawne – zapraszam do kontaktu.