KIEDY SEPARACJA JEST NIEDOPUSZCZALNA?

Czym jest separacja?

Zanim przejdziemy do omówienia zagadnienia, kiedy separacja jest niedopuszczalna, należy jeszcze zdefiniować czym jest sama separacja. Wokół separacji zdążyło narosnąć bowiem wiele mitów, a sam termin separacji jest momentami błędnie używany. Mówiąc o separacji na gruncie prawa rodzinnego mamy na myśli art. 61(1) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej „KRO”). Stwierdza on, że jeśli nastąpił zupełny rozkład pożycia, wówczas każdy z małżonków może żądać, żeby sąd orzekł separację. Separacja sądowa jest więc formalnym potwierdzeniem stanu faktycznego występującego pomiędzy małżonkami, w którym to doszło do zupełnego rozkładu pożycia. W dawnych czasach separacja była nazywana rozdzieleniem małżonków „od stołu i łoża”, a współcześnie separacja często jest postrzegana jako swego rodzaju „rozwód na próbę”. Skutki separacji są bowiem zbliżone do skutków rozwodu, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku orzeczenia separacji nie dochodzi do rozwiązania małżeństwa. Jednak kiedy separacja jest niedopuszczalna?

Kiedy separacja jest niedopuszczalna – pozytywne i negatywne przesłanki

Odpowiedź na pytanie, kiedy separacja jest niedopuszczalna, skupia się w gruncie rzeczy wokół pozytywnych i negatywnych przesłanek separacji. Wystąpienie przesłanek pozytywnych jest niezbędne, aby możliwe było orzeczenie separacji. Z kolei wystąpienie którejkolwiek z przesłanek negatywnych powoduje, że orzeczenie separacji staje się niemożliwe, aż do ustania tych przesłanek. W przypadku separacji przesłanką pozytywną jest wystąpienie zupełnego rozkładu pożycia. Z kolei w katalogu przesłanek negatywnych znajdują się: dobro wspólnych małoletnich dzieci oraz sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Omówienie każdej z przywołanych przesłanek będzie niezbędne dla pełnego zrozumienia, kiedy separacja jest niedopuszczalna.

Przesłanka pozytywna orzeczenia separacji

Przepisy prawa sytuują obecnie tylko jedną przesłankę pozytywną, która musi mieć miejsce przy orzekaniu separacji. Przesłanka ta to zupełność rozkładu pożycia małżeńskiego. Zupełność rozkładu pożycia należy rozumieć tak samo jak w przypadku przesłanki orzeczenia rozwodu. Oznacza to, że pomiędzy małżonkami musi dojść do ustania trzech rodzajów więzi: emocjonalnej, fizycznej oraz gospodarczej. Oczywiście każdy przypadek jest inny i wymaga każdorazowej oceny, czy doszło do zupełnego rozkładu pożycia. Bardzo często jednak w przypadku ubiegania się o separację, małżonkowie już od dłuższego czasu nie mieszkają razem oraz nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Wówczas stwierdzenie zupełnego rozkładu pożycia jest ułatwione. Przejdźmy jednak do przesłanek negatywnych, które odpowiedzą na pytanie, kiedy separacja jest niedopuszczalna.

Kiedy separacja jest niedopuszczalna – dobro małoletnich dzieci

Orzeczenie separacji może być utrudnione w przypadku, w którym małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci. Dobro dzieci jest bowiem wartością nadrzędną, zarówno w przypadku rozwodu, jak i w przypadku separacji. Sąd musi więc zbadać, czy separacja nie spowoduje osłabienia więzi między dziećmi a rodzicami, czy potrzeby dziecka będą zaspokojone w takim samym stopniu jak przed orzeczeniem separacji oraz czy brak orzeczenia separacji będzie dla małoletnich dzieci bardziej korzystny. Kiedy separacja jest niedopuszczalna? Gdy sąd dojdzie do przekonania, że sytuacja dzieci po orzeczeniu separacji będzie gorsza niż ich sytuacja przed orzeczeniem separacji. Należy więc dążyć do wykazania, że sytuacja dzieci po orzeczeniu separacji nie ulegnie większym zmianom.

Druga przesłanka negatywna separacji – sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

Kolejna przesłanka negatywna separacji ponownie pokrywa się z przesłanką negatywną orzeczenia rozwodu, jaką jest sprzeczność orzeczenia z zasadami współżycia społecznego. Objaśnienie na czym dokładnie polega ta przesłanka nie jest proste, gdyż termin ten w każdym przypadku może nabrać odmiennej treści. Jeżeli jednak przyjrzymy się bliżej orzecznictwu sądów, wówczas chociaż częściowo zrozumiemy czym jest sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Kiedy separacja jest niedopuszczalna? Gdy jej orzeczenie godziłoby w wartości moralne, obyczajowe, a także w podstawowe zasady humanitaryzmu ludzkiego. Są to okoliczności dość ogólnej natury. Przykładowo jednak, jeżeli któryś z małżonków choruje na nieuleczalną chorobę lub w wyniku choroby jest sparaliżowany, wówczas zasady współżycia społecznego nakazują, by drugi małżonek zapewnił mu właściwą opiekę i wsparcie. Przesłanka zasad współżycia społecznego jest dość enigmatyczna, jednak wskazuje, kiedy separacja jest niedopuszczalna.

Kiedy separacja jest niedopuszczalna – zgodny wniosek małżonków

Wiedząc już, kiedy separacja jest niedopuszczalna, należy wskazać jeszcze na jeden aspekt orzekania separacji. Jeśli separacji żąda tylko jeden z małżonków, wówczas niezbędne jest wniesienie pozwu o separację, a sprawa zostanie rozpoznana przez sąd w postępowaniu procesowym. Jeżeli jednak małżonkowie są zgodni co do separacji, to wówczas możliwe jest skierowanie do sądu odpowiedniego wniosku, który zostanie rozpoznany w postępowaniu nieprocesowym. Sprawa jest szczególnie ułatwiona, gdy małżonkowie nie posiadają wspólnych dzieci lub gdy dzieci osiągnęły już pełnoletność, gdyż wówczas sąd orzeka separację na zgodny wniosek stron, chyba że orzeczenie separacji godzi w zasady współżycia społecznego.

Kiedy separacja jest niedopuszczalna – podsumowanie

Mam nadzieję, że po lekturze powyższego tekstu nikt z Państwa nie ma już wątpliwości, kiedy separacja jest niedopuszczalna. Przede wszystkim separacja nie może być orzeczona, jeśli w danej sprawie nie występuje przesłanka pozytywna zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Separacja nie będzie również możliwa, gdy jej orzeczenie uderza w dobro wspólnych małoletnich dzieci oraz gdy orzeczenie separacji jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wiedza ta pozwala na zorientowanie się we własnej sytuacji, jednakże ostatecznie to zawsze sąd będzie badać wszystkie okoliczności i przesłanki oraz podejmować końcową decyzję o wydaniu orzeczenia separacyjnego.

Przypominam, że wpisy blogowe nie stanowią porady prawnej udzielanej w indywidualnej sprawie. Jeżeli chcecie Państwo uzyskać wsparcie prawne – zapraszam do kontaktu.